“Người chỉ điểm” Facebook sắp chia sẻ “Sự thật động trời” với Thượng viện

Người tố cáo tập đoàn Facebook, người đã chuyển các tài liệu nội bộ của công ty cho các cơ quan quản lý chứng khoán Hoa Kỳ, sẽ chia sẻ câu chuyện của mình công khai trước Quốc hội vào thứ Ba, với ý định làm chứng rằng công ty đã đánh lừa công chúng và cổ đông về tác hại từ các nền tảng của nó.

“Facebook đã trở thành công ty trị giá 1 nghìn tỷ đô la bằng cách dùng sự an toàn của chúng ta, bao gồm cả sự an toàn của con cái chúng ta, để kiếm lợi nhuận” Frances Haugen nói trong nhận xét chuẩn bị cho phiên điều trần tại Thượng viện Hoa Kỳ. “Tôi đứng ra vì tôi nhận ra một sự thật đáng sợ: hầu như không ai bên ngoài Facebook biết những gì xảy ra bên trong Facebook. Ban lãnh đạo của công ty che giấu thông tin quan trọng khỏi công chúng, chính phủ Hoa Kỳ, các cổ đông của công ty và các chính phủ trên toàn thế giới.”

Phiên điều trần diễn ra một ngày sau khi Facebook và nền tảng chia sẻ ảnh Instagram và dịch vụ nhắn tin WhatsApp gặp sự cố ngừng hoạt động toàn cầu hiếm gặp và hai ngày sau khi Haugen tiết lộ danh tính của mình trong một cuộc phỏng vấn với CBS “60 Minutes” vào tối Chủ nhật. Cổ phiếu của công ty đã giảm 4,9% vào thứ Hai, nhiều nhất kể từ tháng 11.

Haugen, 37 tuổi, cựu giám đốc sản phẩm của công ty, sẽ xuất hiện trước một hội đồng của Ủy ban Thương mại Thượng viện để làm chứng về bản nghiên cứu nội bộ của Facebook mà bà nói là đã cho thấy công ty ưu tiên lợi nhuận, gây chia rẽ, phá hoại nền dân chủ và gây tổn hại đến sức khỏe tinh thần của những người dùng nhỏ tuổi nhất. Haugen đã chia sẻ bản nghiên cứu nội bộ của Facebook với Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch cũng như Wall Street Journal.

Thượng nghị sĩ Richard Blumenthal của Connecticut, chủ tịch tiểu ban tổ chức phiên điều trần, hôm Chủ nhật đã ca ngợi “sự dũng cảm của Haugen trong việc tiết lộ những sự thật khủng khiếp về một trong những tập đoàn khổng lồ quyền lực nhất thế giới”.

Blumenthal nói trong một tuyên bố: “Các hành động của Facebook cho thấy rõ rằng chúng ta không thể tin tưởng Facebook tự quản lý chính mình. Chúng ta phải cân nhắc giám sát chặt chẽ hơn, bảo vệ trẻ em một cách có hiệu quả và các công cụ dành cho cha mẹ, trong số những cải cách cần thiết”.

Câu hỏi đặt ra cho các nhà lập pháp hiện nay là làm thế nào để xây dựng và thông qua các pháp chế để ngăn chặn những tác hại mà Haugen đã mô tả. Trong khi có rất nhiều đề xuất nhằm thắt chặt quy định đối với các công ty internet, cho đến nay vẫn có rất ít động lực để chuyển các dự luật trở thành luật.

Trong bóng tối

Haugen sẽ nói với các thượng nghị sĩ rằng khởi đầu cho việc quản lý có hiệu quả chính là quyền truy cập toàn phần vào dữ liệu Facebook để công chúng có cái nhìn sâu sắc về hệ thống của công ty. Bà nói, các cơ quan quản lý ngày nay mù tịt về các vấn đề của Facebook và cách xây dựng các giải pháp.

Bà nói: “Chừng nào Facebook còn hoạt động trong bóng tối, thì không ai phải chịu trách nhiệm. Và nó sẽ tiếp tục đưa ra những lựa chọn đi ngược lại lợi ích chung."

Một số người ủng hộ đang thúc đẩy Quốc hội thông qua một đạo luật liên bang toàn diện về quyền riêng tư để ngăn các công ty truyền thông xã hội theo dõi người dùng với mục đích cho người dùng tiếp xúc nhiều hơn với những nội dung, đôi khi có hại, được chọn lọc dành riêng cho họ. Một sự thay đổi như vậy sẽ có ý nghĩa rất lớn đối với mô hình kinh doanh của Facebook, vốn phụ thuộc vào việc giữ chân người dùng trên nền tảng của công ty và cho họ xem nhiều quảng cáo hơn.

Thượng nghị sĩ Marsha Blackburn của Tennessee, đảng viên Đảng Cộng hòa hàng đầu của tiểu ban, cho biết "dự luật quốc gia về quyền riêng tư của người tiêu dùng đáng lẽ đã phải có từ lâu rồi", cũng như bản cập nhật cho luật về quyền riêng tư của trẻ em năm 1998 yêu cầu cấm theo dõi trực tuyến đối với những người dưới 13 tuổi. Bà cũng nằm trong số những nhà lập pháp vào tuần trước đã ăn mừng trước thông báo của Facebook rằng họ sẽ tạm dừng kế hoạch đưa ra một dịch vụ Instagram hướng đến trẻ em.

Một số nhà lập pháp ủng hộ việc thay đổi điều khoản Mục 230 của luật năm 1996 mà đã bảo vệ các nền tảng trực tuyến khỏi trách nhiệm pháp lý đối với nội dung do người dùng tạo ra. Có một số dự luật sẽ loại bỏ các biện pháp bảo vệ pháp lý đối với một số loại ngôn luận, chẳng hạn như vi phạm quyền công dân hoặc bắt nạt trên mạng, nhưng Quốc hội chỉ có thể cấm trong phạm vi nhất định mà không vi phạm đến bảo đảm quyền tự do ngôn luận của Tu chính án thứ nhất.

Một cách tiếp cận khác sẽ khiến các công ty phải chịu trách nhiệm, không phải vì các bài đăng ban đầu của người dùng, mà về cách các nền tảng của họ phổ biến nội dung. Một đề xuất từ Thượng nghị sĩ Ed Markey của Massachusetts và Đại diện Doris Matsui của California, cả hai đều thuộc đảng Dân chủ, sẽ buộc các công ty phải minh bạch hơn về cách các thuật toán truyền bá thông tin và sẽ áp đặt các tiêu chuẩn an toàn.

“Những tiện ích phụ thú vị”

Và lưỡng đảng đã có sự ủng hộ mạnh mẽ hơn với luật chống độc quyền nhằm vào các công ty công nghệ lớn và áp đặt các hạn chế về cách họ vận hành nền tảng của mình. Thượng nghị sĩ Amy Klobuchar của Minnesota, người chủ trì tiểu ban chống độc quyền của Thượng viện, cho biết chiến lược thu nạp các đối thủ cạnh tranh – như Instagram và WhatsApp – của Facebook khiến thị trường mất đi những đổi mới sáng tạo tiềm năng có thể đến từ các dịch vụ thay thế.

“Rõ ràng, chúng ta cần các quy định về quyền riêng tư trên đường và bảo vệ an toàn cho trẻ em, nhưng ta cũng không thể bỏ qua vấn đề về chính sách cạnh tranh,” Klobuchar nói trong một cuộc phỏng vấn. “Chúng ta không biết Instagram đã có thể đã tự phát triển những tiện ích phụ thú vị nào với các biện pháp kiểm soát quyền riêng tư và trẻ em, hoặc những gì họ sẽ làm nếu không bị Facebook mua lại.”

Klobuchar cũng cho biết chỉ bằng quy mô của Facebook có nghĩa là những bước đi sai lầm của công ty trở thành vấn đề xã hội trên quy mô toàn cầu.

Theo Rishi Bharwani, giám đốc chính sách của Accountable Tech, một nhóm ủng hộ các cải cách đối với phương tiện truyền thông xã hội, để buộc Facebook quản lý sức mạnh to lớn của nó tốt hơn sẽ cần đến sự kết hợp của tất cả các chiến lược lập pháp này.

Bharwani nói: “Những công ty này lớn đến mức không có sự can thiệp nào của pháp luật có thể giảm thiểu hoàn toàn tác hại xã hội của họ.” Tất cả những cách tiếp cận này đại diện cho “những điều mà Quốc hội có thể thông qua vào cuối năm nay, nếu họ hành động cùng nhau."