Giải đáp những thắc mắc hàng đầu của bạn về Evergrande

Nhà báo Shuli Ren hoạt động tại Hồng Kông đã dành nhiều năm đưa tin về Evergrande, công ty phát triển bất động sản lớn nhất Trung Quốc, trước khi nó tuột dốc. Bà đã ngồi lại với Anjani Trivedi để trả lời một loạt các câu hỏi được đặt ra cho Bloomberg Opinion từ các độc giả, nhà đầu tư và một số người đã đang theo dõi sát sao tình hình của cuộc khủng hoảng này.

Trong nhiều năm, Evergrande đã có những khoảnh khắc mà đột nhiên mọi người đều tự hỏi liệu công ty này có thể trả nợ đúng hạn không. Và lần này, nó đã thực sự ngã quỵ. Vậy điều gì đã xảy ra, và tại sao điều đó lại xảy ra vào lúc này?

Evergrande từng được gọi là một con mèo với chín mạng sống. Họ đã có nhiều cuộc khủng hoảng thanh khoản trong nhiều năm. Những người bán khống (short-sellers) đã bán khống chứng khoán của công ty này ngót nghét gần một thập kỷ ở Hồng Kông, nhưng lần nào nó cũng sống sót. Vấn đề trong phép so sánh với mèo là con mèo này quá béo. Và lần này, sự kết hợp giữa việc Trung Quốc thúc đẩy thịnh vượng chung và sau đó là sự rút lui đột ngột của các lựa chọn cấp vốn chuỗi cung ứng khiến tình hình trở nên quá sức đối với Evergrande. Con mèo đó đã phải ăn kiêng quá vội vàng, và nó không gắng gượng được. Về cơ bản, có rất nhiều hóa đơn đến hạn chi trả và Evergrande không có đủ phương tiện để thanh toán chúng.

Nhìn vào các con số, mọi thứ ở Trung Quốc dường như luôn tầm cỡ hơn. Bà có thể đưa dữ liệu vào ngữ cảnh được không?

Hầu hết các dự án của Evergrande không nằm ở các thành phố loại một như Thượng Hải, Bắc Kinh, Thâm Quyến và Quảng Châu. Nó trải rộng khắp các thành phố nhỏ hơn. Tôi sẽ cung cấp cho bạn một chút bối cảnh, ở Trung Quốc, các thành phố loại ba có dân số từ nửa triệu đến 3 triệu người. Đó là một con số rất lớn! Khi Evergrande thực hiện tái cấu trúc, nó bán được 1,6 triệu căn hộ, trước khi hoàn thành dự án. Những căn hộ này thậm chí còn chưa được xây dựng. Vì vậy, ngay lúc này, vấn đề đầu tiên mà chính phủ phải giải quyết là bằng cách nào đó tìm được nguồn tiền để xây dựng 1,6 triệu căn hộ đó và giao cho những người tiêu dùng đã trả tiền. Và quy mô ở Trung Quốc là thế - 1,6 triệu người có cảm giác rất nhiều đối với phần còn lại của thế giới. Ta đang nói về khoảng năm đến sáu triệu người không có nhà ở.

Evergrande nợ hơn 300 tỷ USD đến hạn. Tình trạng tài chính của công ty thế nào?

Điều thú vị là Evergrande thực ra đã trở lên lớn mạnh dưới thời kỳ của Chủ tịch Tập Cận Bình. Từ năm 2016 đến năm 2020, tổng nợ phải trả của công ty đã tăng gần gấp đôi lên 300 tỷ USD. Và điều đó khá thú vị vì bắt đầu từ cuối năm 2017, Chủ tịch Tập đã cố gắng giảm đòn bẩy tài chính trong lĩnh vực bất động sản. Vì vậy, mọi người thực sự thắc mắc tại sao Evergrande lại lớn mạnh hơn, trong khi những công ty khác được yêu cầu co nhỏ lại.

Evergrande là công ty bất động sản mắc nợ nhiều nhất thế giới. Họ nợ ai số tiền này?

Họ nợ gần như tất cả mọi người. Evergrande đã nhận tiền từ các nhà cung cấp, các ngân hàng lớn, các công ty tín thác và nợ các nhà đầu tư nước ngoài rất nhiều tiền. Evergrande là công ty phát hành trái phiếu đô la lợi suất cao (high-yield dollar bond) lớn nhất châu Á. Nó có khoảng 20 tỷ đô la trái phiếu đang lưu hành, và người nước ngoài đóng một phần lớn trong số đó.

Thị trường toàn cầu có nhiều lo lắng về việc liệu vấn đề này có tính hệ thống đến mức có thể gây lây lan và phân tán rộng hơn hay không. Bà có nghĩ rằng sẽ có một hình thức ảnh hưởng nào đó – có thể là sự thiếu tự tin hoặc sự thay đổi trong cách mọi người nhìn nhận Trung Quốc?

Tôi muốn giữ một cái nhìn lạc quan. Evergrande lớn thật, nhưng chỉ lớn ngang với Tập đoàn Bảo hiểm Anbang hoặc Công ty TNHH Tập đoàn HNA. Và Evergrande không phải là một công ty tài chính. Nó là một nhà phát triển bất động sản. Trong trường hợp xấu nhất, nó có các ngân hàng cho vay; nó có những dự án chưa hoàn thành. Vậy nên, ở một khía cạnh nào đó, tỷ lệ thu hồi nợ (recovery rate) của người tiêu dùng và nhà cung ứng Trung Quốc khả quan hơn. Về mặt ảnh hưởng, các thị trường toàn cầu có chút hoang mang một phần do việc phát hành trái phiếu bằng đô la của Evergrande bên ngoài Trung Quốc. Thêm vào đó, nó có mối liên hệ với 128 ngân hàng. Công ty này không cho biết cụ thể ngân hàng nào, nhưng ta thực sự muốn biết. Ngân hàng HSBC Holdings Plc thì sao? Còn JPMorgan Chase & Co thì thế nào? Citigroup Inc.? Họ đều là những tay chơi lớn trên thị trường Hồng Kông.

Kết cục xấu nhất có thể xảy ra là gì?

Tôi nghĩ tình huống xấu nhất sẽ là xảy ra các cuộc biểu tình trên đường phố ở Trung Quốc. Evergrande nợ mọi người rất nhiều tiền. Chúng ta đang nói về những người tiêu dùng đã mua căn hộ từ họ. Evergrande cũng bán các sản phẩm quản lý tài sản cho người tiêu dùng, nhân viên và các nhà cung cấp doanh nghiệp nhỏ. Có khả năng xảy ra nhiều cuộc biểu tình và chính phủ thực sự không muốn phải đối mặt với việc đó.

Mọi người đang bán cổ phiếu và trái phiếu trước khi họ thực sự đặt ra câu hỏi chính xác thì lần này đã xảy ra điều gì. Đây chắc chắn là một vấn đề. Vậy, hãy đi sâu vào gốc rễ: Vấn đề với Evergrande là gì?

Chúng ta đã nói rất nhiều về việc mắc nợ. Nhưng câu hỏi mà tôi nghĩ mọi người cần phải bắt đầu tìm hiểu là: Thế còn việc quản lý vốn lưu động? Trong năm vừa qua, chúng ta đã chứng kiến một số gián đoạn trong việc cung cấp tài chính cho chuỗi cung ứng - Greensill là một ví dụ. Khi Greensill phá sản, một số công ty khởi nghiệp công nghệ kỳ lân của Masayoshi Son cũng phá sản. Vấn đề của Evergrande là vấn đề về vốn lưu động. Vốn bị giàn trải quá mỏng và công ty có quá ít vốn lưu động tiền mặt. Vì vậy, tôi nghĩ rằng mọi người cần bắt đầu nhìn vào khía cạnh chuỗi cung ứng.

Tất cả những điều này đã thực sự xảy ra trong vài năm qua. Làm thế nào Evergrande có được thành công lớn này dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình?

Người sáng lập tỷ phú Hứa Gia Ấn là người quan hệ khá rộng và đi trước thời đại. Trong một bài phát biểu năm 2018 được trích dẫn đầy đủ, Gia Ấn đã nói về thịnh vượng chung, điều này đi trước sự thúc đẩy thịnh vượng chung của Chủ tịch Tập rất nhiều. Vì vậy, ông ta cảm thấy rằng ông ta đang làm một điều đúng đắn bằng cách chăm chút cho các thành phố loại ba nhỏ hơn. Khi nhà phát triển bất động sản lớn nhất hoặc lớn nhì Trung Quốc đến một thành phố nhỏ, thì chính quyền địa phương sẽ trải thảm đỏ đón chào.

Các nhà đầu tư nước ngoài nên nghĩ gì ngay bây giờ? Tình hình hiện tại như thế nào?

Mọi người đều cho là Evergrande sẽ vỡ nợ. Vậy tại sao Trung Quốc không thành lập ủy ban chủ nợ? Và tỷ lệ thu hồi nợ như thế nào? Ngoài việc trả lời những câu hỏi đó, mọi người cần bắt đầu đào sâu vào các vấn đề tài chính của chuỗi cung ứng.